قطر نامی لوله یا قطر اسمی لوله چیست؟

قطر نامی یا قطر اسمی لوله یا DN که مخفف کلمه Diameter Nominal میباشد توسط سازمان جهانی استاندارد ISO بکار برده می‌شود و این سازمان آنرا توسعه داده است. سایز اسمی لوله ( DN) نیز بیش از اینکه مشخص کننده اندازه واقعی لوله باشد به عنوان روشی برای متمایز ساختن لوله‌ها از یکدیگر و نام گذاری آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد. سایز اسمی لوله را به اختصار با کلمه DN نمایش می‌دهند که در برخی از متون و استانداردها از عبارت NPS نیز استفاده می‌شود.

قطر نامی لوله چیست؟

قطر نامی لوله یا DN که مخفف کلمه Diameter Nominal میباشد توسط سازمان جهانی استاندارد ISO بکار برده می‌شود و این سازمان آنرا توسعه داده است. سایز اسمی لوله ( DN) نیز بیش از اینکه مشخص کننده اندازه واقعی لوله باشد به عنوان روشی برای متمایز ساختن لوله‌ها از یکدیگر و نام گذاری آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سایز اسمی لوله را به اختصار با کلمه DN نمایش می‌دهند که در برخی از متون و استانداردها از عبارت NPS نیز استفاده می‌شود. قطر اسمی لوله , اندازه قطر لوله است که در لوله‌های فلزی تنها شامل سوراخ لوله می‌شود و به ضخامت جداره لوله توجهی ندارد ولی سایز اسمی لوله در لوله‌های پلی اتیلن تکجداره, شامل ضخامت جداره لوله می‌شود و سایز اسمی لوله‌های پلی اتیلن , قطر لوله است.
نکته دیگری که در مورد  تفاوت DN و NPS  می‌توان بیان کرد این است که برای لوله های با سایز اسمی NPS بزرگتر از ۳ ½ مقدار سایز اسمی لوله DN برابر با حاصلضرب NPS در عدد ۲۵ است و معمولاً اندازه لوله‌ها، اتصالات، فلنج ها و شیرها در استانداردهای پرکاربرد و معتبر دنیا برای هر دو سیستم متریک ( به عنوان DN ) و سیستم اینچی ( به عنوان NPS ) گزارش شده است.

از زمان تولید محصولات فولادی مانند پلیت همواره تلاش های زیادی برای بهم رساندن دو لبه و تولید لوله صورت گرفت است و این مقدمه ایی بود بر ایجاد فرآیند هایی که بر اساس آنها لوله با استفاده از جوشکاری ساخته میشود. در سال 1825 میلادی Jamse Whithouse در انگلستان فرآیندی را ابداع نمودن که در آن یک پلیت بصورت تکی تحت عملیات فورجینگ قرار گرفت به صورت لوله  با درز باز  شکل داده شد.

سپس به لبه حرارت داده شد و با فشار مکانیکی در یکدیگر فرورفته و جوشکاری شدند. با گذشت زمان و رشد تدریجی تکنولوژی  ورق های های فلزی بشکل لوله فرم داده و در یک مرحله ،جوشکاری در فضایی کوره مانند انجام میشد. در سال 1931 این روش با ابداع فرآیند جوشکاری Fretz-Moon به اوج خود رسید. این فرآیند توسط J.Moon از آمریکا و همکار آلمانی او Fretz پایه گذاری گردید. این روش تاکنون نیز در تولید لوله های تا قطر خارجی 114میلیمتر کاربرد دارد.

قطر نامی لوله چه کاربردی دارد؟

لوله دارای ابعاد مختلف از لحاظ طولی است، بسته به نوع کاربری از آن استفاده از لوله های  بلند یا کوتاه رایج است. موارد تعیین کننده برای انتخاب لوله در یک سیستم انتقال سیال عبارتند از: دبی و فشار سیال، دمای سیال، نوع سیال، میزان خورندگی سیال، شرایط آب و هوای محیط، محل قرارگیری لوله (رو زمینی یا زیرزمینی بودن آن)، میزان ارتعاشات موجود در سیستم لوله کشی و…

معمولاً قطر خارجی یا اندازۀ نامی (Nominal Size)، ضخامت دیوارۀ لوله (Schedule No) و شاخص API (API Designation)  مشخص می­‌شوند.

مقدار پارامتر “اندازه نامی لوله” دقیقا برابر با مقدار پارامتر “قطر خارجی لوله” یا تیوب است. از آنجایی که تیوب ها را معمولاً به وسیله اندازه قطر خارجی و ضخامت دیواره آنها بر حسب یک هزارم اینچ ( BWG ) شناسایی می کنند، بنابراین مقدار پارامتر اندازه نامی بیشتر در مورد تیوب ها کاربردی است و مورد استفاده قرار می گیرد. اما با این حال برای لوله های با سایز اسمی کوچکتر از ۲ اینچ و در برخی از متون علمی برای لوله های با سایز اسمی ۲ اینچ و سایزهای اسمی بزرگتر از ۲ اینچ نیز جهت شناسایی لوله ها از مقدار پارامتر اندازه نامی استفاده می شود.

برای محاسبه وزن لوله فلزی و غیر فلزی می‌توانید از فرم آماده شده استفاده کنید. محاسبات آنلاین وزن به شما کمک می‌کند که محاسبات خود را کنترل کرده و از بروز اشتباهات محاسباتی در این مورد که ممکن است باعث ایجاد ضررهای زیاد شود، جلوگیری کنید.مقدار قطر خارجی (OD)، قطر داخلی (ID) و طول گرد (L) را به میلیمتر (mm) و چگالی را باید بر حسب (Kg/m3) وارد کنید.

راهنمایی برای خرید انواع لوله

با توجه به اینکه لوله ها جهت انتقال یک ماده بکار می روند و حد فاصل بین دو واحد می باشند و در سیستم های مربوط به لوله از سایر تجهیزات از قبیل اتصالات،شیرها و … استفاده میشود لذا سایز این تجهیزات از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است تا در یک سیستم که لوله قسمتی از آن را تشکیل می دهد اجزای مختلف قابلیت تطابق با یکدیگر را داشته باشند.

معرفی استاندارد لوله ها

دقت کنید که در برخی منابع در ارتباط با موارد کاربرد فاکتور اندازه نامی لوله اینگونه گفته شده که لوله ­های استاندارد معمول، معمولا توسط فاکتور سایز اسمی لوله و ضخامت جداره لوله بر اساس اسکجول نامبر (SCHEDULE NUMBER) لوله شناسایی شده و لوله استاندارد غیر معمول توسط اندازه اسمی و ضخامت جداره لوله به میلی ­متر یا اینچ شناخته می ­شوند.

استانداردهای گوناگونی برای سایز لوله ارائه شده و اکثر لوله ­های مورد استفاده در سیستم PIPING در پتروشیمی و پالایشگاه ­ها و نیروگاه ­ها و خطوط آبرسانی و غیره، مطابق با  استاندارد انجمن مهندسان مکانیک آمریکا ، طراحی و ساخته می ­شوند. حتما ضخامت دیواره لوله (SCHEDULE NO) در قطر نامی، مهم است و استاندارد آن را مشخص کرده است.

اندازه و طول های متداول لوله ها

لوله ها می­‌توانند دارای مقطع دایره ای، مربع، مستطیل و بیضی باشند. لوله های با مقطع دایره ای دارای بیشترین کاربرد هستند و به ندرت از لوله ها با شکل مقاطع دیگر استفاده می‌­شود.

قطر لوله هایی که معمولاً مورد استفاده هستند بر حسب اینچ عبارتند از:

۸/۱، ۴/۱، ۸/۳، ۲/۱، ۴/۳، ۱، ۴/۱ ۱، ۲/۱ ۱، ۲، ۲/۱ ۲، ۳، ۲/۱ ۳، ۴، ۵، ۶، ۸، ۱۰، ۱۲، ۱۴، ۱۶، ۱۸، ۲۰، ۲۴ اینچ

برخی کاربردها مانند قسمت‌هایی از نیروگاه ها یا کارخانجات سیمان و… نیاز به لوله های با قطر بالاتری دارند. از این رو لوله های با قطرهای بیش از ۲۴ اینچ  و در سایزهای ۳۶ تا ۱۲۰ اینچ و بیشتر هم تولید و استفاده می­شوند.

سایزهای ۴/۱ ۱، ۲/۱ ۲، ۲/۱ ۳ و ۵ اینچ کمتر مورد استفاده قرار می­‌گیرند. سایزهای ۴/۱، ۸/۳ و ۲۷/۱۱ معمولاً در خطوط مربوط به تجهیزات ابزار دقیق و یا آزمایشگاهی کاربرد دارند. لولۀ ۲/۱ اینچ به طور گسترده جهت Steam tracing و لوله کشی جانبی پمپ ها کاربرد دارد.

لوله ها معمولاً در طول های استاندارد و شاخه های ۶ و ۱۲ متری تولید می­‌شوند. هرچند که بنا به کاربردهای مختلف و به طور سفارشی لوله با طول های دیگر هم تولید می‌­شوند.

اندازۀ یک لوله با سایز نامی آن  NPS (Nominal Pipe Size) بیان می­‌شود. NPS یک سیستم بی بعد برای نامگذاری لوله ها می­‌باشد و سبب تمایز لوله ها از هم می­‌شود. عددی که بعد از NPS بیان می­‌شود لزوماً بیانگر قطر داخلی یا خارجی لوله نیست. مثلاً NPS 3 نشاندۀ یک لوله با قطر خارجی ۵/۳ اینچ است. برای لوله های با سایز بالاتر از ۱۴ اینچ NPS نشان دهندۀ قطر خارجی لوله است. مثلاً وقتی به NPS 16 اشاره می­گردد منظور یک لوله با قطر خارجی۱۶ اینچ است.

برای کسب اطلاعات بیشتر و خرید این محصول با کارشناسان ما در گروه صنعتی فانو در تماس باشید.