اتصالات ساکت ولد (Socket Weld) به اتصالاتی اشاره دارد که دارای یک قسمت تورفتگی می باشد که لوله و اتصالات دیگر می توانند در آن قرار گیرند. در اتصال ساکت ولد از یک جوش به منظور آب بندی نیز استفاده می شود. استاندارد تولید اتصالات ساکت ولد مطابق ASME B16.11 است و این اتصالات می توانند از جنس کربن استیل، فولاد آلیاژی و استنلس استیل باشند.
به طور کلی اتصالات بر اساس روش نحوه ی اتصالشان به سه دسته تقسیم می شوند. این سه دسته عبارت اند از اتصالات ساکت ولد، اتصالات جوش لب به لب و اتصالات دنده ای یا رزوه ای. از آن جایی که اتصالات ساکت ولد و اتصالات جوشی دارای محبوبیت بیشتری نسبت به اتصالات رزوه ای هستند؛ در این مقاله تلاش کرده ایم تا به بررسی بیشتر اتصالات ساکت ولد بپردازیم.
اتصالات ساکت ولد نوعی از اتصالات هستند که در داخل این اتصالات یک قسمت فرو رفتگی وجود دارد. لوله ها می توانند در درون این فرورفتگی قرار بگیرند. پس از قرار گرفتن لوله در درون این اتصالات، از بیرون این اتصالات جوشکاری می شوند تا از نشتی آن ها جلوگیری شود و آب بندی مناسبی برای آن ها ایجاد شود.
استانداردها و جنس های مورد استفاده در ساخت اتصالات ساکت ولد
ساکت ولد بر اساس استاندارد ASME B16.11 تولید و ساخته می شوند. این اتصالات از جنس های کربن استیل (Carbon Steel)، استنلس استیل (Stainless Steel) و یا سایر آلیاژهای آهن ساخته می شوند.
هرکدام از متریال های کربن استیل، استنلس استیل و آلیاژی مطابق با استاندارد مختص به خود تولید می شوند. با توجه به میزان استفاده آنها، معروف ترین استانداردها را در ادامه این مقاله فانو ذکر خواهیم کرد.
کربن استیل
معروف ترین استانداردهایی که در ساخت ساکت ولد کربن استیل مورد استفاده قرار می گیرند عبارت اند از: ASTM A105
استنلس استیل
استاندارد مورد استفاده در ساخت اتصالات استنلس استیل شامل: ASTM A182، ASTM A403 WP304، ASTM A403 WP316، ASTM A403 WP304L و ASTM A403 WP316L است.
آلیاژی
شناخته شده ترین استانداردهای آلیاژی، استانداردهای ASTM A182 F9، ASTM A182 F5 است.
موارد استفاده ازاتصالات ساکت ولد و اتصالات جوشی
زمانیکه در سیستم های پایپینگ بحث فشار و دمای کاری و حساسیتهایی در انتقال مواد شیمیایی مطرح میشود،به راحتی میتوان ساکت ولد و اتصالات جوشی را با یکدیگر مقایسه کرد.
-اتصالات ساکت ولد مانند زانویی ساکت ولد،سه راهی ساکت ولد و تبدیل ساکت ولد در سیستم های لوله کشی به منظور انتقال مواد سمی خطرناک،مواد آتش زا و یا مواد شیمیایی گران قیمت،جایی که هیچ گونه احتمال وجود نشتی مجاز نیست،مورد استفاده قرار میگیرند.
–اتصالات ساکت ولد در سیستم های لوله کشی ثابت و بدون تغییر وجابه جایی مورد استفاده قرار گرفته و امکان دمونتاژ اتصالات وجود ندارد.
-استاندارد متریالی ساکت ولد منطبق بر ASTM A105 و استاندارد ابعادی اتصالات ساکت ولد منطبق بر ASME B16.11 میباشد.این دو،مربوط به استاندارد ابعادی اتصالات،فشار و دمای کاری اتصالات،مارکینگ،تلرانس گذاری و الزامات مربوط به متریال کربن استیل می باشد.
انواع اتصالات ساکت ولد و کاربرد آن ها
اتصالات ساکت ولد در سیستم های لوله کشی و پایپینگ در صنایع مختلف و همچنین در خط های انتقال سیالات با فشار بالا کاربرد دارند. صنایعی همچون صنایع نفت و گاز، پتروشیمی، پزشکی، نیروگاه ها و سیستم های اطفاء حریق که لوله ها و اتصالات نیاز به تحمل فشار بالایی دارند، کاربرد دارند. مقاله انواع اتصالات استیل در لوله کشی را بخوانید.
ساکت ولد مانند اتصالات جوشی در انواع مختلفی دسته بندی می شوند که مهم ترین آن ها عبارت اند از:
- زانوی 45 درجه
- زانوی 90 درجه
- سه راهی مساوی
- سه راهی نامساوی
- کپ
- تبدیل
- تمام بوشن
- بوشن
- بوشن تبدیلی
- ساکولت
- مهره ماسوره
- در ادامه به توضیح مختصری از این اتصالات پرداخته می شود.
زانوی 45 و 90 درجه
زانویی ها به منظور تغییر جهت لوله مورد استفاده قرار می گیرند و در دو نوع شعاع بلند و شعاع کوتاه طراحی می شوند.
سه راهی مساوی و نامساوی
از سه راهی ها به منظور انشعاب گیری (معمولا 90 درجه) از یک خط لوله استفاده می شود.
کپ
کپ در مسدود کردن و یا آب بندی یک مسیر لوله کاربرد دارد.
تبدیل
به منظور متصل کردن دو لوله با سایزهای مختلف از تبدیل یا ردیوسر استفاده می شود.
مهره ماسوره
یکی از اتصال دهنده های لوله ها، مهره های ماسوره هستند که در صنعت لوله کشی بسیار کاربردی هستند.
بوشن
بوشن ها نیز یکی دیگر از اتصالات لوله هستند که به سه دسته ی تمام بوشن، نیم بوشن و بوشن تبدیلی تقسیم می شوند.
ساکولت
ساکولت یکی از انواع ساکت ولد و از خانواده اولت ها است. ساکولت ها یک انشعاب 90 درجه را در مسیر لوله ایجاد می کنند.
مزایا و معایب اتصالات ساکت ولد
این اتصالات همانند اتصالات جوشی یا اتصالات رزوه ای مزیت ها و معایبی دارند که دانستن آن، برای یک انتخاب صحیح لازم است. در ادامه به بررسی این مزایا و معایب پرداخته می شود.
معایب
طبق استاندارد ASME B31.1 1998 در روش های اتصال ساکت، باید یک فاصله ی انبساطی در حدود 1.6 میلی متری بین لوله و قسمت برآمدگی داخل ساکت ولد وجود داشته باشد تا پسماندهای جوشکاری کمتر شود.
وجود کپ و فاصله انبساطی باعث می شود تا سیال در هنگام عبور با قسمتی از این اتصالات تماس داشته باشد؛ بنابراین احتمال خوردگی یا زنگ زدگی افزایش پیدا می کند. در نتیجه می توان گفت از این نوع اتصالات برای انتقال سیالات خورنده یا انتقال مواد رادیواکتیو نباید استفاده کرد.
فاصله انبساطی 1.6 میلی متری باعث می شود تا امکان رسوب گیری در این محل افزایش یابد و در نتیجه تمیز کردن این رسوبات بسیار سخت و دشوار می شود؛ بنابراین استفاده از اتصال های ساکت ولد در صنایع غذایی با فشار بالا توصیه نمی شود.
مزایا
یکی از بزرگ ترین مزیت های آن ها عدم نیاز به آماده سازی و پخ زدن لوله برای جوشکاری است.
وجود فرورفتگی در ساکت ولد باعث می شود تا به راحتی بتوان لوله و اتصالات را با یکدیگر هم راستا کرد و نیازی به ابزار خاص یا وسیله ای برای اینکار نباشد.
این اتصالات به گونه ای طراحی شده اند که جوشکاری آنها به لوله کمترین صدمه را وارد می کند.
اتصالات ساکت ولد و و رزوه ای
اتصالات فورج شده ASME B16.11 با دو نوع اتصال انتهایی موجود میباشد، ساکت ولد و رزوه‌ای. اتصالات ساکت ولد توسط جوشکاری گوشه (fillet weld) به لوله‌ها متصل می‌شوند، در حالیکه اتصالات رزوه‌ای به لوله پیچ می‌شوند. اتصالات ساکت ولد در کاربری‌هایی استفاده می‌شوند که به اتصالات قوی و ماندگار نیاز باشد. این اتصالات بسیار قابل اعتماد بوده اما نصب آنها در سیستم لوله‌کشی زمان‌بر است که این امر به دلیل کار زیاد ناشی از عملیات جوشکاری روی قطعات کوچک است.
اتصالات ساکت ولد از سایز ۸/۱ اینچ الی ۴ اینچ و با کلاس‌های ۲۰۰۰ و ۹۰۰۰ موجود می‌باشند. کاربرد متداول این اتصالات شامل موارد زیر میشود:
- بخار
• گازها و مایعات منفجره
• اسیدها و مایعات سمی
• کاربری‌های دائمی و ماندگار
اتصالات رزوه‌ای
این اتصالات برای سیستم‌های لوله‌کشی که حساسیت کمتری دارند استفاده می‌شوند، مانند سیستم‌های توزیع آب، سیستم‌های ضد حریق، سیستم‌های خنک کننده و همچنین در کاربری‌هایی که فشار کم بوده و لرزش و نیروی کشش یا خم شدن وجود ندارد. اتصالات رزوه ای برای مایعاتی که دمای آنها دائماً تغییر می‌کند مناسب نمی‌باشد، چراکه تغییرات ناگهانی می‌تواند باعث ایجاد ترک در اتصالات گردد. دو نوع عمده اتصالات رزوه ای عبارتند از BSP و NPT که هیچ‌کدام با دیگری سازگار نیستند.
اتصالات BSP
BSP مخفف ” British Standard Pipe” است و به دو نوع BSPT (مخروطی) و BSPP (موازی) تقسیم میشود. در این مورد رزوه‌ها دارای زاویه ۵۵ درجه هستند. اتصالات رزوه ای BSP کمتر از اتصالات رزوه ای NPT در صنایع نفت و گاز مورد استفاده قرار میگیرند.
اتصالات NPT
NPT مخفف ” National Pipe Tapered ” بوده و استاندارد غالب برای اتصالات فورج شده رزوه‌ای در صنایع نفت و گاز میباشد. اتصالات NPT توسط استاندارد ASME B1.20.1 پوشش داده شده و رزوه‌های آن در زاویه ۶۰ درجه قرار دارند.
برای کسب اطلاعات بیشتر و خرید این محصول به وبسایت گروه صنعتی فانو مراجعه نمایید.
